Ontwerpparameters - bouwschil

Luchtschermen, dampschermen, dampremmen

24 februari 2017

Sinds 2006 is, door de energieprestatieregelgeving, de aandacht voor luchtdichtheid steeds maar toegenomen. In vele gevallen wordt deze verzorgd door de bepleistering van de wanden, maar dit geldt alvast niet voor hellende daken. De laatste jaren zijn enorm veel producten op de markt gekomen die de luchtdichtheid helpen te verzekeren. De regelgeving behandelt echter niet de vochthuishouding, ofschoon deze in orde moet zijn om tot een goede prestatie van het gebouw te komen. Nu blijkt echter dat beide thema's hand in hand gaan : luchtschermen fungeren tegelijkertijd ook als dampscherm of als damprem...
Daarnaast worden steeds meer bestaande woningen, gelukkig, goed geïsoleerd. Daardoor spelen ook in het kader van renovatie luchtschermen een steeds belangrijkere rol.

Dampdiffusie

De bepalende grootheid bij dampdiffusie is de dampdiffusieweerstand (µd) (mu-d) van een element dat deel uitmaakt van de constructie. De grootheid is het product van de dikte van het materiaal met het dampdiffusieweerstandsgetal µ. De µ-waarde is een materiaalconstante en bijgevolg productafhankelijk. Het getal geeft aan in welke mate de dampdiffusie weerstand ondervindt en drukt dit uit ten opzichte damptransport via stilstaande lucht. Bij dampschermen is de µ-waarde dermate hoog zodat, vermenigvuldigd met een kleine d (de dikte in meter) het product µd groot is ten opzichte van die van de andere componenten in de wand. [Fig. 2] Doel is om de dampspanning in het isolatiemateriaal zo laag mogelijk mogelijk te krijgen, zodat het risico op inwendige condensatie is weggenomen.
Duidelijk is dat het dampscherm daarom aan de binnenzijde (warme zijde) van de isolatie dient te worden aangebracht. De buitenzijde (windscherm, onderdakfolie of -plaat) dient dan vergeleken met het dampscherm net sterk dampopen te zijn (kleine µd-waarde) om een uitdroging van de constructie naar buiten mogelijk te houden.

 

Rekenmethoden

Fig. 3 : Een wand met binnenisolatie, weergegeven met de methode van Glaser. Deze beeldt de betrokken wand af als een som van diffusieweerstanden µd. Het verloop van de dampdruk wordt dan lineair, voor zover de maximale dampdruk psat niet wordt overschreden. Indien dit gebeurt, dan vertoont het verloop een knik, en op die plaats treedt condensatie op.

Daarnaast zal een deskundig aangebracht dampscherm de luchtdichtheid verbeteren, zodat vermeden wordt dat vochtige lucht rechtstreeks in de isolatie binnendringt.

Voordeel van de methode van Glaser is dat de opbouw van een wand snel kan worden geëvalueerd. Helaas wordt hiermee alleen de diffusie onderzocht bij constante temperaturen, terwijl de omstandigheden in de loop van het jaar sterk veranderlijk zijn. De methode houdt ook geen rekening met de capaciteit van bepaalde materialen om een beperkte hoeveelheid vocht te bevatten en ook een mogelijke uitdroging van de constructie door veranderende omstandigheden in de tijd is niet te simuleren met deze methode. Meer en meer gebeurt de studie van het damptransport doorheen bouwconstructies daarom via een onderzoek dat rekening houdt met dynamische situaties. In de praktijk kan dit helaas uitsluitend gebeuren met software. Een dynamisch onderzoek kan in de praktijk alleen met software worden uitgevoerd. Voorbeelden zijn dergelijke computerprogramma’s zijn WUFI en GLASTA.
Dynamische simulaties bieden onmiskenbaar een aantal voordelen :
De beoordeling is correcter omdat randomstandigheden zoals slagregen, capillair gedrag, e.d. kunnen ingerekend worden.
Daarnaast kan het ook absolute vochtgehalte in de constructie beoordeeld worden en kan er rekening gehouden worden met o.m. vorst- / dooicylci.
Dergelijke studies vragen echter ook heel wat input (juiste opbouw, materiaaleigenschappen) en
en heel wat rekenwerk (bv. slagregenbelasting)
Het gebruik blijft voorlopig eerder beperkt en meestal in het kader van wetenschappelijk onderzoek voor het opbouwen van kennis en het afleiden van praktijkrichtlijnen,...

Fig. 4 : klimaatklassen van gebouwen

Soorten dampschermen

De meeste dampschermen zijn folies die polyethyleen bevatten. Mits correct aangebracht en luchtdicht aangesloten zijn ze toereikend in de meeste toepassingen. [Fig. 2] Ze worden afzonderlijk aangeboden van de isolatie. Er bestaan ook flensdekens met gealumineerd papier als dampscherm. Het volstaat echter niet meer om deze op de kepers of spanten te nieten. De naden moeten steeds met tape worden afgekleefd, om de luchtdichtheid te verzekeren. Dit leidt dan ook naar alle toebehoren die worden aangeboden bij dampschermen, bestemd om het dampscherm luchtdicht aan te sluiten aan andere delen van de wand. Dit moet in elk geval zeer aandachtig gebeuren.
Bitumineuze dampschermen dienen te worden gebruikt bij sterk vochtbelaste gebouwen, zoals zwembaden, sauna's, …
En ten slotte hebben we ook de hierboven besproken vochtregulerende dampremmen.
Daarnaast bestaan ook bouwplaten zoals OSB-3 en gecoate houtvezelplaten die zijn gespecificeerd als damprem. Ook hier vereist het aftapen van de naden bijzondere aandacht.
met tape worden afgedicht.

 

 

Aandachtspunten

 

Er is recent een een grote evolutie opgetreden in het aanbod van dampschermen, -remmen en toebehoren. Het is dan ook aanbevolen deze als “systeem” te gebruiken en de instructies van de fabrikant nauwgezet op te volgen.
Ook al kan de constructie een bepaalde hoeveelheid vocht opnemen, toch mogen we er niet op speculeren dat deze constructie in staat is om overtollig vocht uit te binnenruimte af te voeren. Hiervoor dient immers degelijk ontworpen (en uitgevoerd !) ventilatiesysteem.
Het mag duidelijk zijn dat de architect, aannemer, installateur en werfleider zeer streng toezicht moeten houden op de correcte uitvoering van het luchtscherm en de aansluiting op de andere bouwdelen. Een correcte uitvoering bepaalt nog meer dan de materiaalkeuze zelf de goede prestatie van het geplaatste systeem.

Fig. 6 : hoe het niet moet : loshangende folies van flensdekens

7: hoe het niet moet : loshangende folies van flensdekens

Architect Benny Craenhals
 

Laatste update: 24-02-2017