Nog een maand te gaan en BEN-bouwen wordt de standaard voor alle nieuwbouwwoningen in Vlaanderen. Architecten zijn er in elk geval klaar voor! Dat bewezen alle 21 BEN-voorbeeldprojecten die de voorbije jaren de revue passeerden in onze digitale Energienieuwsbrief.
Zo ook deze moderne rijwoning met een E-peil van E18 en een ecologische insteek op een boogscheut van het centrum van Merelbeke. NAV sprak met architect Vanhauwere Johan van z-architecten.

Wanneer is de BEN-ambitie ontstaan?

 

“Energie bewust ontwerpen is eigenlijk al jaar en dag een van de pijlers van z-architecten. En ook de bouwheer moet nooit echt overtuigd worden. Meer dan 85 procent van onze projecten zetten dan ook steevast in op energiezuinig bouwen. Toen de opdrachtgevers van dit project, een gepensioneerd koppel, hun voormalige, alleenstaande woning wensten in te ruilen tegen een compacte rijwoning, gericht op een duurzame en solidaire toekomst met een zo klein mogelijke voetafdruk, paste dit volledig binnen ons plaatje. De BEN-standaard is dan ook nooit in vraag gesteld en samen met een grote aandacht voor ecologische aspecten van meet af aan mee in het ontwerp opgenomen.”

 


Hoe werd antwoord gegeven aan het energievraagstuk?

 

“Er werd zowel de nodige aandacht besteed aan de bouwschil als aan de keuze van de technieken. Toch gaven we prioritair voorrang aan de bouwschil gezien we ervan overtuigd zijn dat deze niet gauw opnieuw wordt aangepakt. De bouwheer had een sterke voorkeur voor houtskeletbouw gezien het ecologisch aspect, maar ook als methode om efficiënt te isoleren en luchtdicht af te werken. De buitenschil is geïsoleerd met cellulose, de ramen bestaan uit 3-dubbel glas en het dak is afgewerkt als groendak.”

 

“De uitstekend geïsoleerde buitenschil zorgt ervoor dat de energiebehoefte minimaal is en vormt de perfecte basis voor vloerverwarming op lage temperatuur die dan weer een enorme comfortwinst met zich meebrengt. Als binnenafwerking koos men voor hout en leembepleistering alternerend met zichtbaar metselwerk in silicaatsteen en zichtbeton. De leembepleistering draagt samen met de balansventilatie D mede bij aan een goed binnenklimaat.

 

“Tot spijt van de bouwheer bleek een warmtepomp in dit project niet realistisch en werd alsnog gekozen voor een centrale verwarming op gas. De plaatsing van fotovoltaïsche zonnepanelen zorgde dan wel voor een aandeel hernieuwbare energie.”
 

“Belangrijk was om eerst en vooral een goed comfort na te streven en een energiezuinige en milieuvriendelijke woning af te leveren. Maar ook de kostprijs-kwaliteitsverhouding en de mogelijkheid om naar de toekomst mee te evolueren speelden mee in elke keuze die werd gemaakt.”

 

Waar zitten in dit project de grootste energieverliezen?

 

“Gezien de bouwheer erg spaarzaam omgaat met energie is vooral het buitenoppervlakte van de woning de grootste verliespost. Wij zijn er als architect van overtuigd dat alles start met compact bouwen. Het is de kunst te onderscheiden wat essentieel behoort tot de woonruimte en deze te centraliseren.  Bijkomende ruimtes vormen daarrond een buffer, al dan niet meegenomen met de woonruimte naargelang behoefte en seizoen.

Een rijwoning an sich is reeds een vorm van compact bouwen. In het totale verliesoppervlak van een rijwoning bedraagt dan weer het dakoppervlak het grootste aandeel in energieverlies. Vandaar werd ingezet op een goede dakisolatie.”

 


Heeft u uw ontwerp bijgestuurd op basis van de EPB-simulaties?

 

“Cijfers waren in dit project nooit een doel op zich. De simulaties werden voornamelijk uitgevoerd om tot goede prijs-kwaliteitkeuzes te komen. EPB ondervinden wij dan ook vaak als te theoretisch en teveel goochelen met cijfers. Het houdt te weinig rekening met de realiteit en de initiële doelstelling van een goed binnenklimaat. Ook de bouwheer hechtte minder belang aan het E-peil en des te meer belang aan cradle-to- cradleprincipes en de keuzes in zoveel mogelijk milieuvriendelijke en duurzame materialen.”

 

 

Wat waren de grootste uitdagingen van dit project en hoe zijn jullie hiermee omgegaan?

 

“De grootste uitdaging in dit project was het daglicht binnenbrengen in een rijwoning met een bouwdiepte van 16 m. Deze uitdaging wisten we om te zetten in de grootste troeven van de woning, namelijk het antwoord van lichtinval, het ruimtegevoel binnenin de woning en het zichtbare materiaalgebruik. “

 

“Het spel van de voorgevel met zijn verdeling in 3 niveaus maakt dat er een diepe lichtinval is. Dit lucht- en lichtspel wordt nog eens versterkt met de keuze voor hoge en open leefruimtes. Door het ontdubbelen van de voorgevel gebeurt het binnenkomen in 2 stappen via een buitenzone die ideaal is voor het stallen van fietsen.

 

“De ligging van de woning in de nabijheid van alle voorzieningen, naast de woning van de dochter waarmee een tuin wordt gedeeld, en de keuze voor duurzaamheid waren essentiële elementen bij de realisatie- van de woning.”
 

Welke overtuigingspunten kan je collega-architecten meegeven om klanten mee te krijgen in het BEN-verhaal?

 

“Niet twijfelen, gaan voor de toekomst. Duurzaam en sociaal bouwen worden twee belangrijke elementen!”
 

 

Hoe staat u tegenover het strenger wordend S-peil in 2021?

 

“Betere cijfers zijn niet altijd een beter resultaat in realiteit. Het hele energieverhaal moet gezien worden in het geheel van alle duurzaamheidsaspecten. Het verstrengen van één van die duurzaamheidsaspect zonder acht te nemen aan de andere aspecten is weinig duurzaam. Een typische voorbeelden hiervan die een grote impact hebben en waar weinig rekening mee wordt gehouden is het onderhoudsaspect van alles, de goede bereikbaarheid en de eenvoud van technische installaties.”