energiebewustontwerpen.be / kennis / vea & epb-software / epb-software / faq / ventilatie-eisen bij verbouwde, uitgebreide of (ver)nieuw(d)e ruimtes: welke moet je volgen?

EPB-regelgeving

Ventilatie-eisen bij verbouwde, uitgebreide of (ver)nieuw(d)e ruimtes: welke moet je volgen?

Arch. Saskia Gabriël – Adviseur energie en EPB • 5 december 2020

Indeling van projecten 

Als eerste stap is het van belang om het project te gaan indelen volgens de EPB-regelgeving. Zie voor meer info EPB-pedia/indeling-gebouw en de NAV billboard indeling gebouwen in EPB. 

Ventilatie-eisen bij nieuwbouw en IER 

Bij de aard van de werken type NIEUWBOUW en IER zijn er voor alle ruimtes de nieuwbouw-eisen van toepassing, d.w.z. dat er een volledig ventilatiesysteem dient geïnstalleerd te worden en dat er ventilatie-verslaggeving van toepassing is (of bij niet voldoen een boete). Meer informatie vindt u in het Energiebesluit bijlage IX (voor residentiële gebouwen) en bijlage X (voor niet-residentiële ruimtes/gebouwen). 

Ventilatie-eisen bij renovatie 

Bij aard van het werk type RENOVATIE zijn er slechts minimale ventilatievoorzieningen van toepassing. Er moet in dat geval geen volledig ventilatiesysteem voorzien worden. We vertrekken dus in de eisentabel met de eisen voor RENOVATIE. 

Vervolgens moet er een duidelijk onderscheid gemaakt worden per ruimte of het over een nieuwe of verbouwde ruimte gaat, om de ventilatie-eisen te kunnen bepalen: 

• Bij een nieuwe ruimte (uitbreidingen in volume) zijn de nieuwbouw ventilatie-eisen (zie fig. 2) te voorzien in die nieuwe ruimte. Bv. moet u in een nieuwe natte ruimten (badkamer, wc, keuken) afvoervoorzieningen en een doorstroomopening plaatsen. In nieuwe droge ruimten (slaapkamer, leefruimte, ... ) moet u toevoervoorzieningen en een doorstroomopening plaatsen.  
  Er dienen de nieuwbouw-ventilatie-eisen gevolgd te worden (zie figuur 2) voor alle nieuwe ruimten. 
• Bij een verbouwde ruimte moet u enkel in de droge ruimte waar vensters worden vervangen of toegevoegd, zorgen voor toevoervoorzieningen. Definitie van een verbouwde ruimte: het uitvoeren van werkzaamheden in een bestaande ruimte zonder dat een volume wordt uitgebreid.  
  Bij het vervangen van ramen in droge ruimtes, mag het vereiste toevoerdebiet worden beperkt tot 45 m³/h per lopende meter venster dat wordt vervangen of toegevoegd. Als dat debiet groter is dan het ontwerptoevoerdebiet van de ruimte, mag het debiet worden beperkt tot het ontwerptoevoerdebiet (zie fig. 2). Onder voorwaarden kunnen ook bestaande voorzieningen gebruikt worden om aan de eis te voldoen. 

Let op: het Energiebesluit art. 9.1.15 §2b vermeld dat in geval van een uitbreiding in de hoogte, de (geprojecteerde) oppervlakte onder de verhoging dient beschouwd te worden als nieuw gebouwd toegevoegd deel. Dit resulteert in nieuwbouw-eisen voor alle gevallen waar de dakhoogte in nieuwe toestand hoger ligt als in bestaande toestand. De oppervlakte onder de hoogte-uitbreiding dienen steeds als nieuwe ruimte met nieuwbouw-eisen beschouwd te worden. Dit kan leiden tot een opsplitsing van een ruimte in een deel ‘nieuwe ruimte’ en een deel ‘verbouwde ruimte’ en dubbele eisen. Als vereenvoudiging wordt toegestaan door het VEA om in dit geval de volledige kamer te zien als ‘nieuwe ruimte’.  

Voorbeelden en specifieke situaties 

Voor alle voorbeelden hieronder is steeds het aard van het werk type RENOVATIE van toepassing. Binnen de renovatie worden nergens afscheidingen gemaakt in afzonderlijke wooneenheden (studio, appartement of andere). 

Nota: het kan aangewezen zijn om toch ventilatievoorzieningen te plaatsen, ook al is er geen eis. Zoals bij het voorzien van een badkamer onder een bestaand en ongewijzigd hellend dak, is het sterk aangewezen om toch ventilatie-afvoer te voorzien. Dit om o.a. schade aan het dak door (inwendige) condensatie te vermijden. De nodige dampschermen e.a. zijn uiteraard te voorzien volgens regels van goede praktijk. 

1e voorbeeld: uitbreiding met nieuw volume (bv. een aanbouw met nieuwe keuken).  

Het spreekt voor zich dat bij een uitbreiding van een woning met een nieuw volume (zie figuur 3 en 3a), de ruimte(s) in het nieuwe volume ook “nieuwe” ruimtes zijn. Als in de uitbreiding een keuken wordt gerealiseerd, is er een ventilatie-afvoer eis van min. 75 m³/h en een doorstroom-eis naar de bestaande ruimtes van toepassing. Voor de uitbreiding gelden bijgevolg nieuwbouw ventilatie-eisen. 

De ruimtes in het bestaand volume (ongewijzigd) zijn - bij vervanging van ramen - te beschouwen als “verbouwde” ruimte (volume in fig.3). 

2e voorbeeld: uitbreiding met nieuw volume (bv. een aanbouw met uitbreiding van leefruimte).  

Zie figuren 3 en 3a: de leefruimte wordt groter en er worden verder geen ramen vervangen in het bestaand volume. Op dat moment is de (netto-)vloeroppervlakte te beschouwen van het gedeelte uitbreiding voor de bepaling van de vereiste toevoerdebieten. De uitbreiding is een nieuwe ruimte, enkel de bestaande volumes betreffen verbouwde (of ongewijzigde) ruimte. Het wordt sterk aanbevolen om het ventilatiedebiet te voorzien op basis van de vloeroppervlakte bestaande + nieuwe ruimte, maar dit is niet verplicht. Voor de uitbreiding zijn nieuwbouw-eisen voor ventilatie van toepassing. 

Nota: Als er in het bestaande deel ook ramen vervangen worden, is dit deel te beschouwen als een verbouwde ruimte, naast de nieuwe ruimte in de uitbreiding. 

Het is hier toegestaan om 1x de volledige oppervlakte (uitbreiding woonkamer+bestaande woonkamer als nieuwe ruimte) te rekenen om de toevoer-eis te bepalen. In dat geval kan een raamrooster in de uitbreiding voldoende zijn om de volledige ruimte te voorzien van verse buitenlucht. 

3e voorbeeld: sloop van bestaand volume behalve tuinmuren en uitbreiding met nieuw volume. 

In dit voorbeeld is er een verhoging van de dakhoogte t.p.v. de aanbouw, waardoor alle onder de uitbreiding liggende ruimtes dienen gezien te worden als nieuwe ruimten met ventilatie-eisen zoals bij nieuwbouw. 

4e voorbeeld: een ruimte in het bestaand en ongewijzigd volume wordt opgesplitst in 2 kleinere ruimtes door een nieuwe wand. Er is geen sprake van volume-uitbreiding, het betreft in nieuwe toestand 2 “verbouwde” ruimtes. Als er ramen vervangen worden én het betreft droge ruimtes, dan zijn er eisen voor ventilatie-toevoer. 

5e voorbeeld: vrijstaande, halfopen of woning in de rij, volledig dak wordt vervangen. 

Wanneer het volledige dak vernieuwd wordt, maar er worden geen structurele werken gedaan aan de opstanden voor- en achtergevel of aan de zijgevels, dan kunnen de ruimtes onder het nieuwe dak beschouwd worden als verbouwde ruimtes. Er is geen sprake van nieuw volume of volume-uitbreiding. 

6e voorbeeld: idem 5e voorbeeld, maar er zijn constructieve werken aan dakopstanden en/of zijgevels: 

Bij vervanging van het dak met ingrepen t.p.v. de opstanden voor- en/of achtergevel of zijgevel, wordt dit gezien als een herbouwd volume. Bij een rijwoning blijven de zijgevels meestal standaard bewaard, daarbij kijken we naar structurele ingrepen t.p.v. dakopstanden. Alle ruimtes onder het nieuwe hellend dak worden beschouwd als nieuwe ruimten met ventilatie-eisen zoals bij nieuwbouw.  

7e voorbeeld: een bestaande woning wordt uitgebreid met een dakkapel 

Het betreft een uitbreiding van het volume én een verhoging van het dak. Daardoor zijn de ventilatie-eisen nieuwbouw van toepassing op de geprojecteerde oppervlakte onder de nieuwe dakkapel/uitbreiding. Alle ruimtes die niet grenzen aan de dakkapel, zijn verbouwde ruimtes (waar in dit voorbeeld geen ramen vervangen worden. Opnieuw kan (maar moet niet) gekozen worden om voor de volledige ruimte onder bestaand hellend dak én onder de dakkapel samen in EPB in te voeren en te laten voldoen aan de eisen voor nieuwe ruimte. Maar in principe is dit enkel verplicht voor de zone onder de dakkapel. 

8e voorbeeld: de dakvorm van een bestaande woning wordt gewijzigd en verhoogd 

Wanneer een dakhoogte wordt verhoogd zoals in onderstaande gevallen (fig. 8a-8c), zijn telkens alle ruimtes onder de uitbreiding of onder het verhoogde dak te beschouwen als nieuwe ruimtes.  

Nieuwbouw ventilatie-eisen van toepassing: 

• Fig 8a en 8c: voor alle ruimtes onder het nieuwe hellend dak => volledige zolderverdieping is te beschouwen als “nieuwe ruimtes” 
• Fig 8b: voor alle ruimtes (oppervlaktes) grenzend onder het nieuwe platte dak geldt “nieuwe ruimte” 
  Aanvulling fig. 8d: ruimtes en zones (lees: geprojecteerde oppervlaktes) enkel grenzend aan het bestaand hellend dak moeten niet gezien worden als nieuwe ruimte, ook al maken ze deel uit van een groter geheel. Enkel als er ramen vervangen of toegevoegd worden onder het hellend dak zijn er bijkomend eisen van toepassing voor de zone onder bestaand hellend dak. Dit kan complex worden om 1 kamer te gaan opdelen in bestaande en nieuwe ruimte, daarom wordt toegestaan om dit als 1 grote nieuwe ruimte te zien (vereenvoudiging). 

Concreet samengevat: stappenplan 

Stap 1: indeling in gebouwen 

• Nieuwbouw of IER > nieuwbouweisen voor ventilatie 
• Renovatie > stap 2 

Stap 2: wordt er een uitbreiding in de hoogte gerealiseerd? 

• Nee, zie stap 3 
• Ja;
  • de (geprojecteerde) oppervlakte onder de uitbreiding wordt beschouwd als nieuwe ruimte met ventilatie-eisen voor nieuwbouw
  • ruimtes niet onder de volume-uitbreiding kunnen beschouwd worden als verbouwde ruimte met minder strenge ventilatie-eisen.
    Omdat een opdeling bestaande ruimte en nieuwe ruimte in 1 kamer complex is, wordt ook toegestaan de volledige ruimte te beschouwen als nieuwe ruimte.

Stap 3: betreft het een nieuwe of verbouwde ruimte? 

• Nieuwe ruimte = uitbreiding volume > nieuwbouweisen voor ventilatie in de nieuwe ruimtes 
• Verbouwde ruimte = geen uitbreiding volume > Worden ramen vervangen?  
  • nee > geen ventilatie-eisen 
  • ja > is het een droge ruimte (bureau, slaapkamer, speelkamer, leefruimte, eetruimte, TV-hoek, enz.)?  
    • nee > geen ventilatie-eisen 
    • ja > beperkte (minimale) ventilatie-eisen van toepassing (ventilatie-toevoer met 45 m³/h per lopende meter venster en beperkt tot ontwerpdebiet (nieuwbouw-eis)). 

terug naar overzicht